Mevlüt KÖKÜŞ

Mali Müşavir&Bağımsız Denetçi
                                                                                                                                                                                                                                    04 Mart 2016
         
     İlk olarak, 414 sayılı Vergi Usul Kanunu tebliği ile 18.2.2012 tarihinde uygulamaya giren Önceden Hazırlanmış Kira beyanı uygulaması, 01.03.2016 tarihinde yürürlüğe giren 470 sayılı vergi usul kanunu tebliği ile yürürlükten kalkmış olup, bundan sonra, sadece kira geliri elde edenler için değil ,Gelir Vergisi kanununda sayılan Ücret, Diğer Kazanç ve İratlar, Menkul Sermaye İradı kazançları elde edenleri de kapsam içine  alıp hazır beyan sistemi uygulaması genişletilmiştir.                               
 

     Her ne kadar V.U.K 470 sayılı tebliğin amacı  gelişen bilgi teknolojilerini kullanarak vergi mükelleflerinin yükümlülük ve ödevlerini vergi dairesine gitmeden, hızlı, kolay ve düşük maliyetlerle yerine getirmelerini sağlamak Gelir İdaresi Başkanlığının temel amaçlarından biridir, denilse de uygulamanın gayesi gelişen bilgi teknolojileri enstrümanları ile mükelleflerin beyan etmedikleri veya unuttukları  gelirleri için VERGİ toplamaktır. İdarenin en tabii hakkıdır. Kapsamın genişlemesindeki en önemli etken, Gayrimenkul Sermaye İradı elde eden (kira geliri)  mükelleflerin  sayısının ve tahsil edilen verginin artışı olsa gerek.
 

       Önceden hazırlanmış kira beyanı sistemini nasıl çalışıyordu? Banka,PTT gibi ödeme noktalarından ödenen kiralardan, Kamu da işlem yapan kişilerin kamu idarelerine vermiş olduğu kira sözleşmelerinden, Maliye veri tabanına aktarıyordu.Bu veriler ışığında, maliyenin kullanmış olduğu yazılımlar vasıtasıyla sizin haberiniz bile olmadan beyan hazırlanıyordu. Tabiri caizse, bazı Restaurant ve Cafeler de   "Self Servis" diye bir sistem var. Maliyenin bu uygulaması ile artık self servis dönemi bitiyor. Yani siz beyan etmeseniz bile maliye, sizin yerinize beyan oluşturuyor. Mükellef için iyi bir hizmet. Artık rahat olun,  oturduğunuz yerden verginiz hesaplanıyor. Size yanlış var ise düzeltmek, yok ise onaylamak düşüyor. 


Yeni uygulama ile hazır beyan sistemine giren kazanç türleri;
Ücret Gelir Vergisi Kanunu 61 nci maddesinde sayılan gelirleri, Ücretli çalışanların elde ettikleri kazançlar.
Menkul Sermaye İradı (MSİ): Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinde sayılan gelirleri, Sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden oluşan sermaye dolayısıyla elde edilen kâr payı, faiz, kira ve benzeri iratlar menkul sermaye iradıdır.
Diğer Kazanç ve İratlar (DKİ): 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 80 inci maddesinde sayılan "Değer Artışı Kazançları" ile 82 nci maddesinde sayılan "Arızi Kazançları", dır.

      Diğer Kazanç ve İratlar kapsamına  giren, sıklıkla yapılan ve henüz bu kazanç türünü bilmeyen, bir çok kesimin olması hasebiyle, sadece gayrimenkul alım-satımı arasındaki oluşan değer artış kazancına değineceğim. Çok teferruatlı girmeden gayrimenkul alım satımını sürekli olarak yapanlar Ticari kazanç olarak değerlendiriliyor, ancak süreklilik ve devamlılık unsuru olmadan gayrimenkul alım,satımını yapanlar ise, alım,satım arasındaki kazancın, kanunda belirtilen istisna sınırını aşması halinde, gelirini beyan edip, vergisini ödemek zorunda.
    

      Hazır Beyan Sisteminin uygulanmasına 2015 takvim yılı gelirlerinin beyan dönemi itibariyle başlanacaktır. Bu Sistem'den sadece ücret, kira, MSİ veya DKİ gelirlerini ayrı ayrı veya birlikte elde eden mükellefler yararlanabilecektir. Ücret, kira, MSİ veya D.K.İ 'nin yanı sıra ticari, zirai veya serbest meslek kazancı elde edenler Hazır Beyan Sistemi üzerinden beyanname veremeyeceklerdir.

      Hazır Beyan Sistemi, beyanname vermek zorunda olan mükelleflerin elde ettikleri gelirlerin türüne göre Başkanlık tarafından, veri ambarında bulunan bilgiler ile diğer kurum ve kuruluşlardan temin edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, beyannamenin kısmen veya tamamen önceden hazırlanarak mükelleflerin onayına sunulması esasına dayanmaktadır.Sistem, beyan edilmesi gereken bilgilerin hızlı, kolay ve uzman yardımına ihtiyaç duyulmaksızın  görüntülenebilmesine,  doldurulabilmesine ve değiştirilebilmesine imkan vererek mükelleflerin vergisel yükümlülüklerini düşük maliyetlerle zaman ve emek tasarrufu sağlayarak yerine getirmelerini mümkün kılmaktadır. Beyannamenin verilmesi sırasında, vergi hesaplaması Sistem tarafından otomatik olarak yapılacak ve tahakkuk bilgileri mükellefin onayına sunulacaktır. Yine de bir uzmana sormakta fayda var!

      Bizce bu uygulamanın en etkili olacağı kazanç türü şüphesiz; Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 80 inci maddesinde sayılan "Değer Artışı Kazançları" ile 82 nci maddesinde sayılan "Arızi Kazançları", dır. Çünkü; Örnek ile pekişecek olan kazanç türünden birçok kişinin haberi bile yok. Artık olacak!
   

      Ülkemizde son yıllarda İnşaat sektörü hızla büyüdü. Arsalar mesken oldu, işyeri oldu, iş merkezi oldu, han oldu, hamam oldu. Arsa sahipleri, müteahhide verdiği arsası karşısında mesken,işyeri, büro aldı. Bunlardan bazılarını ihtiyaçtan dolayı sattı.Mevcut Gelir Vergisi kanununa göre; bir gayrimenkulün iktisap tarihinden itibaren 5 yıl içinde satarsa, sattığı yıl uygulanan istisnanın üstündeki kazançlar Gelir Vergisine tabi. Sadece arsa sahipleri değil tabi ki gayrimenkul alıp satanlar ve kanun kapsamında olan diğer unsurlar içinde aynı şartlar geçerli.  Bu arada belirtmekte fayda var, Yeni Gelir  Vergisi kanunu ile 5 yıllık sürenin kaldırılması gündemde!
      Bir örnek ile anlatırsak,  2013 yılında 80.000 TL'ye aldığı gayrimenkulünü  2015 yılı içerisinde 150.000 TL'ye satan, beyana tabi başkaca bir geliri de olmayan Bay HABERSİZ, 2015 yılında elde ettiği değer artışı kazancına yönelik gelir vergisi beyannamesini Hazır Beyan Sistemi üzerinden verebilecek. Örnekte geçen gayrimenkul alıp-satan Bay (HABERSİZ) 2015 yılında  değer artış kazancından  dolayı ödeyeceği vergi    yaklaşık 8.500.- TL’dir.

     Maliye, bu bilgilere nereden mi ulaşacak; çok basit TAPU dairelerinden.Hatırlarsak;  maliye birkaç yıl önce ülke genelinde vergi mükellefi olmadan, araç alım-satımı yapanları tek tek bulup geriye dönük vergi mükellefi yapmadımı? Elektronik dönüşüm   meyvelerini vermeye başladı. Bir zamanlar "Biri Bizi Gözetliyor" diye bir yarışma vardı. Artık maliye de mükellefleri çok rahat gözetliyor, onun için önceden hazırlanmış bir beyanınız ve verginiz var mı kontrol etmekte fayda var. Beyan verme süresi ve kontrol süresi için son gün  25 Mart 2016.