Mevlüt KÖKÜŞ

Mali Müşavir&Bağımsız Denetçi

      14.02.2011 tarihinde Kabul edilen,  6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesi ile Şirketler için “DENETİM ” yasal bir zorunluluk haline gelmiştir. 

        Kanunun 397. maddesi ile denetimin konusunu; “Şirketin ve topluluğun finansal tabloları ile yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunun denetimi; envanterin, muhasebenin ve Türkiye Muhasebe Standartlarının öngördüğü ölçüde iç denetimin, bu bölüm hükümleri anlamında 378 inci madde uyarınca verilen raporların ve 397 nci maddenin birinci fıkrası çerçevesinde yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunun denetimidir. Bu denetim, Türkiye Muhasebe Standartlarına, kanuna ve esas sözleşmenin finansal tablolara ilişkin hükümlerine uyulup uyulmadığının incelenmesini de kapsar.  Denetleme, geçici  2 nci ve geçici  3 üncü  maddelerde  öngörülen  kurul  ve kurumun belirlendiği esaslar bağlamında, denetçilik mesleğinin gerekleriyle etiğine uygun bir şekilde ve özenle gerçekleştirilir. Denetleme, şirketin ve topluluğun, malvarlıksal ve finansal durumunun 515 inci madde anlamında dürüst resim ilkesine uygun olarak yansıtılıp yansıtılmadığını, yansıtılmamışsa sebeplerini, dürüstçe belirtecek şekilde yapılır” şekilinde açıklamaktadır.

        Kanun; Dürüst resim ilkesini “Anonim şirketlerin finansal tabloları, Türkiye Muhasebe Standartlarına göre  şirketin malvarlığını,  borç ve  yükümlülüklerini,  öz kaynaklarını ve faaliyet sonuçlarını tam, anlaşılabilir, karşılaştırılabilir, ihtiyaçlara ve işletmenin niteliğine uygun bir şekilde; şeffaf ve güvenilir olarak; gerçeği dürüst, aynen ve aslına sadık surette yansıtacak şekilde çıkarmak” olarak tanımlamıştır. Yıl sonu finansal tabloları Türkiye Muhasebe Standartlarına göre çıkarmak, Finansal tablolardan şirketin malvarlığı, borçları, yükümlülükleri, öz kaynakları ve faaliyet sonuçları anlaşılır olmak,  Finansal tablolar tam, anlaşılabilir, geçmiş yıllarla karşılaştırılabilir, ihtiyaçlara ve işletmenin niteliğine uygun, şeffaf, güvenilir olmalıdır, Şirketin durumunun resmini vermelidir; bu resim gerçeği dürüst ve aslına uygun olarak yansıtmalıdır. Anglo-Sakson hukukunun ünlü üst hukuk kuralı “true and fair view” ilkesi bu suretle “dürüst resim” ilkesi olarak ifade edilmiştir.
     

Uygulamada, Bağımsız denetime tabi olmayan şirketlerin en çok karşılaştığı sorun olarak, kredi kuruluşlarına verilen mali tabloların gerçeği yansıtmaması nedeniyle kredi kullanımları ve limit artışları ile ilgili yaşadıkları sorunları  gösterebiliriz. Örneğin; şirketin aktifine kayıtlı bir fabrikanın beş  yıl önceki maliyeti  beş milyon iken, şimdi ki değeri ise onbeş  milyon  Türk Lirası olabiliyor. Bağımsız denetime tabi olmayan bir şirket mevcut mevzuat ve muhasebe sistemi ile  aradaki değer artışını maalesef gösterememektedir. Buda şirketin gerçek değerini gösterememesidir. Oysaki; TTK ya göre Denetim yaptıran bir şirket gerçeğe uygun değerini, mali tablolarında gösterebilecektir.   

 Nitekim denetime tabi olacak şirketler 19/12/2012 tarih ve 2012/4213 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yayımı tarihi itibariyle yürürlüğe girdi. Bu karar ile ekli (I) sayılı liste ve (II) sayılı listeden 24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanuna tabi kuruluşlar ile ekli (II) sayılı listenin yedinci sırası kapsamına giren kuruluşlar hariç olmak üzere sermayesinin en az % 50 ve daha fazlası Devlete, il özel idarelerine, kanunla kurulmuş vakıflara ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait olan şirketlerin dışındakilerin tamamı için aşağıda belirtilen ölçütler yer almıştı.

a) Aktif toplamı yüzellimilyon ve üstü Türk Lirası.
b) Yıllık net satış hasılatı ikiyüzmilyon ve üstü Türk Lirası.
c) Çalışan sayısı beşyüz ve üstü, 

       Şirketler,yukarıda belirtilen ,üç ölçütten en az ikisinin sınırlarını art arda iki hesap döneminde aşmaları durumunda müteakip hesap döneminden itibaren bağımsız denetime tabi olur. Bağımsız denetime tabi şirketler, söz konusu ölçütlerden en az ikisine ait sınırların art arda iki hesap döneminde altında kalmaları ya da bir hesap döneminde söz konusu ölçütlerden en az ikisinin sınırlarının yüzde yirmi veya daha fazla altında kalmaları durumunda, müteakip hesap döneminden itibaren bağımsız denetim kapsamından çıkarılır şeklindeydi, yeni bakanlar kurulu kararı ile de aynı şartlar geçerliliğini  korumaktadır. 

Bağımsız Denetime  Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Kararda Değişiklik Yapılması Hakkında Karar 19.03.2016 tarih ve 29658 sayılı resmi gazete ile yayımlanan 2016/8549 sayılı bakanlar kurulu kararı ile limitler yeniden belirlenmiş olup, bu karar 01.01.2016 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girdi.Değişikle yeni ölçütler;  


MADDE 1- 19/12/2012 tarihli ve 2012/4213 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Kararın 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.“

a) Aktif toplamı kırkmilyon ve üstü Türk Lirası.
b) Yıllık net satış hasılatı seksenmilyon ve üstü Tük Lirası.”

MADDE 2– Aynı Karara ekli (II) sayılı listenin birinci sırasının (a) ve (b) bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“a) Aktif toplamı otuzmilyon ve üstü Türk Lirası.
 b) Yıllık net satış hasılatı kıkmilyon ve üstü Türk Lirası.”

MADDE 3– Aynı Kararı ekli (II) sayılı listenin ikinci sırasının (a) ve (b) bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“a) Aktif toplamı kırkmilyon ve üstü Türk Lirası.
 b) Yıllık netsatış hasılatı altmışmilyon ve üstü Türk Lirası.”

MADDE 4– Aynı Kararı ekli (II) sayılı listenin üçüncü sırasının (a) ve (b) bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“a) Aktif toplamı otuzmilyon ve üstü Türk Lirası.
 b) Yıllık net satış hasılatı altmışmilyon ve üstü Türk Lirası.”

MADDE 5– Aynı Kararı ekli (II) sayılı listenin dördüncü sırasının (a) ve (b) bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“a) Aktif toplamı otuzmilyon ve üstü Türk Lirası.
 b) Yıllık net satış hasılatı altmışmilyon ve üstü Türk Lirası.”

MADDE 6– Aynı Kararı ekli (II) sayılı listenin altıncı sırasının (a) ve (b) bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“a) Aktif toplamı otuzmilyon ve üstü Türk Lirası.
 b) Yıllık net satış hasılatı altmışmilyon ve üstü Türk Lirası.”

MADDE 7– Aynı Kararı ekli (II) sayılı listenin yedinci sırasının (a) ve (b) bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“a) Aktif toplamı otuzmilyon ve üstü Türk Lirası.
 b) Yıllık net satış hasılatı kırkmilyon ve üstü Türk Lirası.” Olmuştur..


Yeni Bakanlar Kurulu Kararı ile  19.12.2012 tarih ve 2012/4213 sayılı Bakanlar Kurulu Karanının sadece 3.maddesinde yer alan   aktif büyüklüğü ve yıllık net satış hasılatı ölçütleri değişmiş ve çalışan sayısı ile ilgili değişiklik yapılmamıştır.Ayrıca ölçütleri sağlamayan şirketlerde, istemeleri halinde Denetim kuruluşlarına denetim yaptırabileceklerdir.