Mevlüt KÖKÜŞ 

 

 

      İhbar tazminatı, işçinin iş kanunundan doğan hakkıdır. Yasadaki belirtilen sebeplerden dolayı iş sözleşmeleri sona eren, işten çıkartılan işçiye çalışma süreleri göz önünde bulundurularak ödenen ücrettir. İhbar tazminatı sadece çalışanlara ödenecek olan bir tazminat değildir. Yasadaki şartlara uymayan işçi de, işverene tazminat ödemek zorundadır. 

 

 

       İş Kanunun 17.  maddesindeki belirlenen süreler  kullanılmadan, taraflardan biri , belirsiz süreli iş sözleşmelerinin derhal fesih ediyor ise; bildirim şartına uymayan taraf, bildirim sürelerine göre hesaplanacak tutarda, ihbar tazminat ödemek zorundadır.

 

a) İşi 6 aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak 2  hafta sonra,

 

b) İşi 6 aydan 1,5  yıla kadar sürmüş olan işçi için,  4 hafta sonra,

 

c) İşi 1,5  yıldan 3 yıla kadar sürmüş olan işçi için,  6 hafta sonra,

 

d) İşi 3 yıldan fazla sürmüş işçi için, 8  hafta sonra, feshedilmiş sayılıyor.

 

Bu süreler asgari olup sözleşmeler ile artırılabilir. 

 

 

İş Kanunun 27. Maddesine göre İşveren; çalışanı ile arasındaki belirsiz süreli iş sözleşmesini derhal fesih etmek yerine, çalışanına ihbar öneli süresince yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama izni verecek. İş arama iznini iş saatleri içinde verecek ve ücret kesintisi yapmayacak.  İş arama izninin süresi günde iki saatten az olamayacak. İşçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilecek. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorunda.

 

İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.

 

Belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler,  kanunda belirlenen sürelere göre işten ayrılacağını önceden işverene bildirecek. Bu süre içinde işine devam edecek. İşini önceden nasıl yapıyorsa, aynı özen ve titizlikle yapmaya devam edecek. 

 

 

 

İş Kanununun 17.maddesindeki sürelere göre yapılıyor. İşçinin almış olduğu brüt ücret ve ek ödemeler üzerinden Gelir vergisi ve Damga Vergisi kesintisi yapıldıktan sonra kalan net tutar işçiye ödenmekte. İşveren de çalışandan tazminat alırsa, aynı vergi kesintilerini yapılmak zorunda.

 

Hesaplama kolay! Ancak; uygulamada ihbar tazminatı hesaplamalarında bazı hatalar yer almaktadır.  Şöyle ki;  ihbar tazminatı hesaplamalarını  lisanslı  muhasebe programları vasıtası ile  yapanlarda hata oranı çok düşük  iken, web üzerinden  çalışan bazı, ihbar tazminatını hesaplamaya yarayan programlarda kullanıcılar tarafından hata yapılabiliyor. 

 

 

Hesaplama için web üzerinden çalışan programlara eksik bilgi girilmesinden.Bu programlarda;    

 

Çalışma Bilgilerinde: İşe Giriş Tarihi, İşten Ayrılış Tarihi , Aylık Brüt Maaş, Kümülatif Gelir Vergisi Matrahı  yer alıyor.

 

Ek Ödemeler Bilgilerinde ise :Senelik İkramiye Adedi, Brüt İkramiye Tutarı, Yol Parası Yemek Parası , Diğer Yıllık Brüt Kazançlarınız / Ödemeleriniz Toplamı  bilgileri yer alıyor. 

 

Web üzerindeki bu proğramlara  bütün bilgilerin eksiksiz girilmesi gerekmektedir. Uygulamada en sık yapılan hata kümülatif vergi matrahının yazılmaması. Bu verinin yazılmaması halinde ne olur? Kümülatif vergi matrahının yazılmaması, işçiden kesilecek gelir vergisinin eksik kesilmesine sebebiyet verir. Yani işçiden kesilip, devlete iletilecek vergi eksik iletilmiş olur.  

 

 

 

Aylık Brüt Maaşı 2 bin 500 TL olan, 01.01.2007 tarihinden işe başlayan, 30.09.2016 tarihinde işine son verilen  ve maaş dışında ek bir ödeme almayan bir çalışanın; İhbar öneli  süresi 8 hafta, 2016 yılı kümülatif vergi matrahı 19.125 TL.’dır. Çalışanın;  

 

 

Brüt İhbar Tazminatı Tutarı 4.666,67 TL

 

Gelir Vergisi Tutarı           700,00 TL

 

Damga Vergisi Tutarı             35,42 TL

Net İhbar Tazminatı Tutarı 3.931,25 TL

 

 

Kümülatif vergi matrahının YAZILMASI halinde  alacağı ihbar tazminatı  

 

İhbar Süresi 8 hafta

 

Brüt İhbar Tazminatı Tutarı 4.666,67 TL

 

Gelir Vergisi Tutarı             933,33 TL

 

Damga Vergisi Tutarı               35,42 TL

 

Net İhbar Tazminatı Tutarı 3.697,91 TL

 

Kümülatif  Vergi Matrahının yazılmaması sonucu, işçiden kesilecek vergi oranı yüzde 15 olacaktır. Çünkü hesaplamaya yönelik programın yazılımı bu yönde! Oysa kümülatif  Vergi Matrahı bilgisi girilse vergi oranı, yüzde 35’e kadar çıkabilir. Tabloda görüldüğü üzere net ödenecek tutarlar arasında 233,34 TL’sı fark çıkmaktadır. Bu fark tamamen Gelir Vergisi kesintisi ile ilgili. Aradaki fark tutarı devlete vergi olarak iletilmesi gerekirken, çalışana veriliyor. Örnekteki işlemde vergi dilimi yüzde 20, vergi dilimi yüzde 35’e kadar çıkan, bir ihbar tazminatı ödemesinde  rakam  farkı daha da artacaktır.

 

 

Sonuç olarak ihbar tazminatı hesaplamasında, gerek lisanslı muhasebe programlarına, gerekse web üzerinde çalışan programlara verilerin eksiksiz bir şekilde girilmesi gerekmektedir. İşveren tarafından yapılan hesaplama sonucunda ne devlet, ne işçi mağdur olmamalıdır. Eğer bir mağduriyet olursa sorumlusu kuşkusuz İŞVEREN olacaktır. Çünkü hesaplamayı işveren yapmaktadır. Vergi kesenlerin sorumluluğu: Vergi Usul Kanunu 11, Gelir Vergisi Kanunu  94 ve İlgili  maddelerde  (VUK 8,  KVK: 24, AATUHK: 22) tanımlanmıştır.